بهار فاطمی 3
ختم سوره ی مبارکه احقاف با توجه به واژگان پرتکرار و اختصاصی ( ریشه و مشتق)
در تعریف یک کلمه سعی میشود تا با ارائه مفاهیم و مصادیق آن، آنچه از روح معنای کلمه دریافت میشود را بیان کرد. بنابراین تعریف یک کلمه در حقیقت تبیین مفهوم آن است. بر اساس این تعریف که در بردارنده همه خصوصیات مصادیق مورد استفاده در عرف است، میتوان آن مفهوم کلمه را بر مصادیق جدید نیز منطبق نمود.
شناخت قواعد مربوط به تعریف کلمات می‌تواند امکان استفاده بهتر از مفاهیم آنها را هم از نظر فهم بهتر مفهوم و هم از جهت کشف مصادیق به ما بدهد.
برای تعریف هر کلمه میتوان از شیوه‌های زیر استفاده کرد:
- تعریف به تمایز: تعریفی که در آن از کلمه‌های قریبالمعنا به کلمه مورد نظر و همچنین مشهور برای مخاطب استفاده شده و با بیان تمایزات میان آنها واژه را تعریف میکنیم.
- تعریف به حد: تعریفی که در آن مفهومی عام‌تر از کلمه مورد نظر در نظر گرفته شده و با حد زدن به آن به کلمه اصلی نزدیک می‌شویم.
- تعریف به تقابل: تعریفی است که در آن از انواع تقابل به واسطه به کارگیری کلمات متقابل برای فهم کلمه بهره می‌بریم.
- اشتقاق و تأثیر گذاری آن بر معنا:گاهی توسط اشتقاق و یا آوردن حرف اضافه، یک کلمه نسبت به معنای اصلی ریشه، معنایی کاملاً متفاوت و حتی بالعکس پیدا میکند.
اشتقاق در اصل به معنای زایش کلمه‌ای از کلمه دیگر است، ولی برخی از محققین کلماتی که شباهت‌هایی در حروفشان هست را نوعی اشتقاق می‌دانند.
اصل اشتقاق مربوط به مشتق شدن کلمات از صیغه اول فعل ماضی است که در صیغه‌های مختلف فعل و یا رفتن به باب‌های مزید و اوزان دیگر سازنده اسم و صفت‌ها و ... حاصل میشود. به این نوع اشتقاق، اشتقاق صغیر یا اصغر گویند.
نوع دوم اشتقاق مربوط به شباهت حروف دو کلمه است. به نوعی حروف کلمه با هم مشابه است ولی جابجا شده‌اند. مانند کلماتی چون حمد و مدح و یا شکر و شرک. به این نوع از اشتقاق اشتقاق کبیر گفته میشود.
در نوع دیگر اشتقاق تمامی حروف اصلی کلمات با هم مشترک نیست، بلکه به واسطه تغییر یکی از حروف در عین مشابهت و تناسب میان معنای این واژگان، وجوهی به معنای هر یک اضافه و یا کم شده است. مانند «خبت» و «خبط» و «خفت» و «خفی» و «خبل».
در این روش ابتدا واژگان پر تکرار و اختصاصی سوره، استخراج می شوند و در ادامه با استفاده از تعریف واژگان و ارتباط بین واژگان غرضی از سوره استخراج می شود.
سلیمانی
